Om onze leerlingen bewust te maken van het risico op gsm-verslaving en hen te sensibiliseren voor de gevaren van sociale media en cyberpesten, verdwijnt de smartphone vanaf dit schooljaar één week per maand uit onze school. Dit item kreeg in de maand oktober heel wat media-aandacht, waardoor onze school in verschillende nieuwsbladen verscheen. Hieronder vind je een uitgebreid artikel over het onderwerp uit De Standaard.
Bron: De Standaard
Klaas Maenhout
Na Nederland en Frankrijk bant nu ook het Verenigd Koninkrijk de smartphone op school. Ook in Vlaanderen zoeken scholen naar oplossingen. In het GO! Atheneum Etterbeek verdwijnt de smartphone vanaf nu één week per maand uit de school. ‘Het verschil is groot.’
Als je speelplaats tijdens de pauze verdacht veel lijkt op een treincoupé waar iedereen naar een schermpje zit te staren, dan móét er iets veranderen. Dat dachten niet alleen de leraars, maar ook de ouders en de leerlingen van het GO! Atheneum Etterbeek, een secundaire school in Brussel.
‘Tijdens de speeltijd zijn er groepjes waar gewoon niet gepraat wordt’, zegt Ines Boon uit het derde jaar Natuurwetenschappen. Met een Frans accent zegt ze: ‘Sommigen socialiseren helemaal niet. Ze zitten games te spelen, zitten op Insta of zijn Snapchatberichten aan het sturen. Hun telefoon monopoliseert elke pauze.’
Ook zelf merkt ze hoe snel je afgeleid raakt. ‘Ik wil bijvoorbeeld snel het uur checken. Maar dan zie ik dat ik een berichtje heb. En dan antwoord ik. En scroll ik even. En uiteindelijk ben ik helemaal niet meer mee in het gesprek met mijn vriendinnen.’
Leerkracht Nederlands Esra Özkara spreekt over een echt ‘probleem’ op school. ‘Als wij uit het raam van de leraarskamer kijken, zien we allemaal kinderen die naast elkaar op een scherm bezig zijn. Een kleine minderheid praat of is aan het spelen. Die vaststelling is voor ons vrij frustrerend. Niet alleen omdat we weten wat de voordelen van sociale interactie zijn, maar ook omdat sommigen verleren om dagelijkse gesprekken te voeren.’
Uiteindelijk werd er – mede na vragen van de ouderraad – beslist om in te grijpen. De school houdt sinds september elke maand een smartphonevrije week – vorig jaar experimenteerde de school al twee keer met het concept. De smartphone verdwijnt dan voor de start van het eerste lesuur in een ‘smartphonebox’ en mag pas op het einde van de dag opnieuw opgepikt worden. In de hogere jaren, vanaf het vierde, mogen leerlingen hem bijhouden, maar is het verboden om hem uit te halen. ‘Dat is vooral omdat zij buiten de school gaan eten’, legt directeur Sophie Allein uit.
Nokiaatje
De ingreep is geen verrassing. In onze buurlanden wordt op veel grotere schaal gestreden tegen de smartphone op school. In het Verenigd Koninkrijk werd maandag over het hele land een ban op smartphones tijdens de schooldag aangekondigd – zowel in de les als tijdens de pauzes. Volgens Gillian Keegan, de Britse minister van Onderwijs, moet een verbod ‘afwijkend gedrag en online pestgedrag’ tackelen en de concentratie tijdens de les vergroten. Ze beschouwt smartphones als een van de grootste problemen waar kinderen en leraren vandaag mee te kampen hebben.
Eerder dit jaar zette ook Nederland al stappen in die richting en in Frankrijk is er al jaren een verbod op het gebruik van smartphones voor leerlingen tot en met het derde middelbaar. In Vlaanderen liggen geen plannen op tafel. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) wijst op de autonomie van de scholen.
De eerste resultaten uit Etterbeek worden als bijzonder positief ervaren. ‘Ik zag veel meer kinderen spelen’, zegt Victor Colot. Hij is twaalf – bijna dertien – en zit in het tweede jaar Stem-wetenschappen. Hijzelf heeft nog ‘een Nokiaatje’ en geen smartphone – die wacht volgende zomer op hem. De gsm gebruikt hij op school enkel bij noodgevallen. ‘Ik basket meestal’, zegt hij. ‘Soms is er bijna niemand die meespeelt, maar tijdens de smartphonevrije week was dat anders.’ Hijzelf staat achter het initiatief. ‘Er zijn er veel die een beetje verslaafd zijn aan hun smartphone. Het is volgens mij goed dat ze gedwongen worden om meer sociaal te zijn.’
‘Het verschil is groot, zeker bij de eerstejaars’, zegt directeur Allein. ‘Er werd meer gespeeld. Er werd meer gebasket. En leerlingen praten met elkaar, in groepjes aan tafel. Ze zochten verbinding en connectie.’ Ook leraar Özkara merkte vooral ‘sociaalemotionele winst’ op. ‘Maar als leraar voelt het ook aangenaam. Je moet minder politieagent spelen als leerlingen in de gang bijvoorbeeld ongevraagd foto’s nemen van elkaar.’ Volgens haar moet de school erover nadenken om op termijn de smartphone helemaal af te schaffen.
Subtiel pesten
Leerlingenbegeleider Tilly Aarnoudse viel vooral de rust op. ‘Continu met je telefoon bezig zijn vraagt veel energie en geeft veel prikkels. De leerlingen waren tijdens de smartphonevrije week iets rustiger. De overdosis aan spelletjes, berichten en reclame neemt mentale ruimte in beslag, die je niet kunt vullen met iets anders.’
Volgens haar zal het niet snel tot een algemeen verbod op school komen. ‘We moeten kinderen net helpen om digitaal te groeien’, zegt ze. ‘Op de smartphone komen alle aspecten van het leven aan bod: van relatieproblemen tot foto’s van toetsen die worden doorgestuurd. Leerlingen komen met van alles tot bij mij. Vaak zie ik dat ze niet goed aanvoelen wat kan en wat niet. Zo wordt al snel eens iemand uit een groep verwijderd, terwijl de impact enorm kan zijn.’
Ze komt bij één van de grote problemen van de sociale media: het online pestgedrag. ‘Soms worden online dingen gezegd die niet oké zijn, soms schelden leerlingen elkaar uit, soms worden beelden gedeeld die pijnlijk of gênant zijn. Sommigen worden uit groepen verwijderd, anderen worden onder druk gezet om iets door te sturen.’
Ook de directeur merkt dat digitaal pesten een veelkoppig monster is. ‘Er zijn roddelkanalen, maar vaak is het veel subtieler.’ Ze geeft een voorbeeld. ‘Eerst wordt bijvoorbeeld een Whatsappgroepje met de klas aangemaakt. Daarna komt er een Whatsappgroep waar twee leerlingen niet inzitten. Dat is pijnlijk.’
Allein geeft graag toe dat de school zoekende blijft. ‘We worstelen, net zoals de meeste scholen in Vlaanderen, al jaren met smartphonegebruik’, zegt ze. ‘Smartphonehotels zijn hier al jaren ingeburgerd. Leerlingen leggen hun gsm bij het begin van veel lessen in zo’n hotel. Maar de oudere jongeren vinden dat kinderachtig, anderen houden hem stiekem bij. Leerkrachten moeten hier telkens energie in investeren.’ Toch gelooft ook zij niet in een algemeen verbod. ‘Alles verbieden is volgens mij geen oplossing. De smartphones zijn alomtegenwoordig. Iedereen heeft er een. We moeten ermee leren omgaan.’